De subsidieregeling Cultuureducatie met Kwaliteit (CmK) helpt basisscholen om kunst te verankeren in het onderwijs zodat het écht van betekenis is voor kinderen. Met het CmK-programma DOEN! geven cultuurpartner RICK en ECI Cultuurfabriek in Midden-Limburg invulling aan deze belangrijke missie. Door leerkrachten op te leiden tot gecertificeerd cultuurcoördinator (ICC’er) dragen zij bij aan de creatieve ontwikkeling van onze jongste burgers.
Nog te vaak wordt cultuureducatie op school gezien als een ‘moetje’. Iets wat nog invulling moet krijgen. Op veel scholen is één leerkracht verantwoordelijk voor het cultuuronderwijs. Uit een overweldigend aanbod van culturele activiteiten stelt deze cultuurcoördinator een programma samen. Denk aan workshops drama, muziek of dans, aangevuld met een boeiende excursie. Leuk natuurlijk, maar zonder verdere context weinig verdiepend en constructief.
De vraag is: hoe maak je cultuureducatie voor je leerlingen betekenisvol? Oftewel: hoe kun je kunst op school zó inzetten dat het kinderen helpt om zichzelf en de wereld te ontdekken en zich als persoon te ontwikkelen. Niet incidenteel, maar tijdens de hele basisschoolperiode. Kunst als katalysator van verschillende leerprocessen.
Spil en aanjager
In de Midden-Limburgse regio bieden RICK en ECI Cultuurfabriek basisscholen de helpende hand met het CmK-programma DOEN!. In 2023 begonnen 14 leerkrachten van het basisonderwijs aan de opleiding tot gecertificeerd ICC’er, Deze bestaat uit acht interactieve bijeenkomstenverzorgd door trainers Robin Brugman en Annelijn Smulders van Cultlab. Samen met de deelnemers zoeken deze bevlogen professionals naar de essentie van wat de school kinderen wil meegeven in hun culturele ontwikkeling. “Een intern cultuurcoördinator is zoveel meer dan een eventmanager. Je bent de spil en aanjager van het cultuurbeleid op school. De ICC’er regisseert, inspireert, verbindt en geeft cultuureducatie vorm en inhoud”, legt Annelijn uit. Tijdens de cursus worden aanstaande ICC’ers getraind in die verschillende rollen. “Dat doen we vraaggestuurd en pragmatisch aan de hand van op maat gemaakte werkvormen. Wie ben jij, waar zit jouw passie voor cultuur? Wat vind jij belangrijk, wat wil je kinderen meegeven? En welke rollen wil jij ontwikkelen om jezelf en je school verder te helpen? Uiteindelijk breng je die inzichten samen in een visie op cultuureducatie, waar mogelijk gekoppeld aan een concreet uitvoeringsprogramma voor de school.”
Lessen voor het leven
Het verankeren kun je als ICC’er natuurlijk niet in je eentje. Om cultuureducatie binnen de hele school een stevige en blijvende plek te kunnen geven, is het belangrijk dat je de verbinding zoekt met collega-leerkrachten. “Vorm een kernteam, zoek draagvlak”, adviseert trainer Robin. “Sluit aan bij bestaande werkgroepen op school en betrek ook de schooldirectie erbij. Cultuureducatie is geen zaak van één persoon, het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Kunst houdt kinderen een spiegel voor om naar zichzelf en de wereld te kijken. Het levert onschatbare lessen op voor het leven.”
Kruisbestuiving
De 14 cursisten vormen een mix van beginnende en ervaren leerkrachten die ieder op hun eigen manier bezig zijn met cultuureducatie. Dat leidt tot een mooie kruisbestuiving en interessante inzichten. Neem Julia Battistella, leerkracht en ICC’er op OJBS De Duizendpoot in Stramproy. Met de methode ‘Alles-in-één’ als basis geeft zij thematisch invulling aan het cultuuronderwijs op haar school. Dat doet ze vol bezieling, in nauw overleg met het schoolteam. “Ik kom met de ideeën, samen maken we een keuze. Bij ons op De Duizendpoot gaat dat heel soepel. Omdat we vanuit het Jenaplan-concept werken, staat wereldoriëntatie centraal. In dat lesprogramma kunnen we kunst makkelijk integreren en voor kinderen betekenisvol maken. Daarbij zijn de lijnen tussen collega’s kort, we weten van elkaar precies waar we mee bezig zijn.”
Julia meldde zich aan voor de ICC-opleiding omdat ze voor zichzelf goed in kaart wilde brengen waarom haar werk zo belangrijk is. Halverwege de cursus heeft ze het antwoord op haar vraag gevonden. “Dertig jaar geleden had niemand kunnen voorspellen dat de smartphone anno 2024 niet meer weg te denken is uit ons leven. In 2055 zal de wereld er opnieuw compleet anders uitzien. Als school hebben we de taak om het creatieve vermogen van kinderen te prikkelen. Via kunst ontdekken zij wat er allemaal mogelijk is en bereiden we hen voor op een wereld die ze nu nog niet kennen.”
Grenzen durven verleggen
De vrijdagen zijn voor Julia hoogtepunten. Elke groep mag eens in het jaar de weekafsluiting verzorgen. De leerlingen mogen dan aan de hele school hun talenten laten zien. “Dan zie je wat cultuureducatie met kinderen doet. Ze durven hun grenzen te verleggen en staan stralend op het podium. Daar word ik enorm blij van. Zoiets mag niet verloren gaan.” Julia gaat nu op papier zetten waarom cultuureducatie zo belangrijk is voor kinderen van De Duizendpoot. Het wordt een handreiking voor collega’s, kort en bondig.
“Als ik er in de toekomst niet meer ben als ICC’er moet een ander mijn rol moeiteloos kunnen overnemen. Ook daar geeft deze cursus me de handvatten door. Voor iedereen die cultuureducatie op school een warm hart toedraagt, is dit een aanrader. Ik zeg: DOEN!”
DOEN!
Samen met de ECI Cultuurfabriek helpt RICK – met het Cultuur met Kwaliteit-programma DOEN! in Midden-Limburg – het onderwijs om de kwaliteit van hun eigen cultuureducatie te verbeteren. Benieuwd hoe we dit doen?
