Henri Swinkels (61) is sinds 1 oktober de nieuwe directeur-bestuurder van RICK. Geboren en getogen in Vught, opgeleid als bioloog in Utrecht en jarenlang actief in de Brabantse cultuurwereld - onder meer als gedeputeerde - kiest hij nu bewust voor een plek dichter bij de praktijk. "Ik wil met eigen ogen zien wat kunst en cultuur bij mensen teweegbrengt. Uiteindelijk is dát wat mij energie geeft."
Wat trok je aan in deze functie bij RICK?
"Ik werd getriggerd door een zinnetje in de vacaturetekst: ‘Via kunst leer je jezelf, de ander en de wereld ontdekken’. Dat raakt precies de kern van wat cultuur met een mens kan doen. Naar elkaar luisteren, goed kijken, je verplaatsen in een ander, samenwerken; het maakt onze samenleving sterker, mooier en menselijker. Je kunt radicaal van mening verschillen, maar toch samen lachen om dezelfde voorstelling. Dat is de verbindende kracht van cultuur. RICK wil die rijkdom voor iedereen in deze regio toegankelijk maken, dat spreekt me aan."
Waar komt jouw persoonlijke liefde voor kunst en cultuur vandaan?
“Ik ben er mee opgegroeid. Toen ik een jaar of acht was, kreeg ik van Sinterklaas een plastic drumstel. Het klonk nergens naar, maar ik vond het geweldig. Niet veel later kreeg ik als een van de eersten in Vught slagwerkles. Lekker trommelen en mezelf uitleven. Daarnaast speelde ik in een toneelgezelschap en in musicals. Thuis was ik altijd aan het knutselen met prullaria die mijn moeder verzamelde.
Ik ben mijn ouders dankbaar. Al het waardevols dat zij als kind zelf niet konden ontdekken en ervaren, hebben ze wel aan mij meegegeven. Dat machtige gevoel dat je krijgt als je met andere mensen muziek of theater maakt. Samen kun je iets veel krachtigers neerzetten dan alleen. Dat gevoel gun ik iedereen."
Wat is je eerste indruk van RICK?
"Vanaf dag één voelt het hier als een warm bad. RICK is een organisatie zonder hiërarchie, waarin je je direct welkom voelt. Iedereen is gelijk aan elkaar en begrijpt dat we met dezelfde missie bezig zijn.
Verder valt het me op hoe stevig RICK geworteld is in deze regio. In een samenleving die sterk geïndividualiseerd is, spreken wij een breed palet aan mensen, groepen en verenigingen aan om kunst te beoefenen of beleven. Mooi om te zien."
Wat zie je als de belangrijkste uitdaging voor RICK?
"We leven in een tijd waarin de impact van alles wat we doen meetbaar moet zijn. Voor kunst en cultuur is dit lastig, het verrijkt ons leven op een manier die nauwelijks in cijfers is te vangen. Het aantal cursisten of projecten zegt niets over wat er met mensen gebeurt zodra ze via RICK met kunst in aanraking komen.
Een grote uitdaging blijft dan ook de financiering. Veel kunstprojecten waarmee RICK in de samenleving het verschil maakt, zijn afhankelijk van tijdelijke middelen zoals landelijke of provinciale projectsubsidies. Daar ligt een belangrijke opgave: we moeten structurele financiering vinden, zodat succesvolle pilots duurzaam verankerd kunnen worden."
Hoe denk je dat te kunnen realiseren?
"Dat lukt alleen gezamenlijk, met gemeenten, culturele instellingen en maatschappelijke partners. Iedereen die op enige manier kunst bezoekt of beoefent, kan getuigen hoe waardevol het is. Die erkenning is belangrijk. Het maakt duidelijk dat financiering van kunst en cultuur een investering is in de samenleving. Voor mezelf zie ik een belangrijke rol om die verbinding tot stand te brengen. Als voormalig gedeputeerde en directeur van Kunstloc Brabant spreek ik de taal van bestuurders. Daarbij ken ik het culturele werkveld. Vanuit die achtergrond kan ik snel schakelen tussen cultuurbeleid en praktijk.
Ik ben van nature nieuwsgierig. Voortdurend uitproberen en leren hoe de dingen in elkaar steken. Wat wel en niet werkt."
Welke kansen zie je verder nog?
"De tijd dat er in elk dorp een muziekdocent klaarstond, ligt achter ons, maar we kunnen wel zorgen dat iedereen met kunst en cultuur in aanraking kan komen. Op dit moment bereiken we nog niet alle doelgroepen die we graag willen bereiken, op de manier waarop we dat zouden willen. Om de verbinding te leggen met jongeren, zullen we uit ons eigen stramien moeten stappen en met eigentijdse kunstvormen, aansluiten bij hun belevingswereld."
Wat is jouw belangrijkste boodschap voor de mensen in deze regio?
"Kunst is niet alleen iets voor de liefhebbers, zoals nog te vaak wordt gedacht. Zonder dat we erbij stilstaan, is het overal aanwezig in ons leven. We luisteren naar muziek, kijken een film, lezen een boek, kopen een nieuw meubel. Als je je realiseert dat kunst eigenlijk de smeerolie is van onze samenleving is het de moeite waard om daar samen voor te blijven vechten. Net zo lang tot het vanzelfsprekend is en niet meer ter discussie staat."
Waar geniet jij van buiten je werk?
"Het grote geluk zit voor mij in de kleine dingen. Met mijn vrouw door Frankrijk reizen en ervaren hoe weinig je nodig hebt. Een gesprek met mijn kinderen. Spelen op mijn drumstel. Lezen en schrijven. Ik kan heel emotioneel worden als ik zie hoe andere mensen geraakt worden. Mijn vader was kunstliefhebber en schilderde zelf. Toen hij me vertelde over zijn bezoek aan de Sixtijnse kapel, sprongen de tranen in z’n ogen. Dat raakte me enorm. Hoe prachtig is het als je zo overweldigd wordt door iets moois. Kunst geeft zin en betekenis aan het leven. Daarom voelt deze stap naar RICK zo goed en zo vanzelfsprekend is.”